अलिबाग | अतुल गुळवणी |
विघ्नहर्त्या गणरायाचे वेध आता सर्वांनाच लागले आहे. आठ, दहा दिवसांवर येऊन ठेपलेल्या या सणाची जोरदार तयारी घराघरामध्ये जोरात सुरु झालेली आहे. यंदाही कोरोनाच्या साथीने सरकारने नियमांचे बंधन घातल्याने साधेपणाने पण पारंपारिक पद्धतीनेच गणेशोत्सव साजरा करण्याकडे गणेशभक्तांचा कल दिसून येत आहे. थर्माकोलऐवजी कापडांच्या अथवा पर्यावरणपूरक कागदांच्या मखरींना मागणी वाढली आहे. मात्र थर्माकोलच्या मखरी करणार्या कलावंतांचा हक्काचा रोजगार बुडाला आहे.
यंदाही कोरोनाची साथ असल्याने सरकारने नियमांत राहूनच गणेशोत्सव साजरा करण्याचे निर्देश दिलेले आहे. याचा परिणाम गणेशोत्सव काळात छोटे,छोटे व्यवसाय करणार्यांवर मोठ्या प्रमाणात झाला आहे.गणेशोत्सवात थर्माकोल मखरींना विशेष मागणी असते.पण थर्माकोलमुळे प्रदुषण होत असल्याचे कारण पुढे करीत सरकारे गणेशोत्सवात थर्माकोल मखरींवरच बंदी आणली आणि सुंदर मखरी तयार करणार्या कलावंत बेकार झाले.अलिबागच्या चेंढरेत राहणार्या संतोष मढवी हे गेली अनेक वर्षे थर्माकोलच्या मखरी बनविण्याचा व्यवसाय करीत होते.पण जशी थर्माकोलवर बंदी आली तसा त्यांनी हा व्यवस्याच सोडून दिला.असे त्यांनी सांगितले.
शितोळे आळीतील संतोष शिंदे हे अजूनही गणेशोत्सवासाठी मखरी तयार करतात.त्यांनीही आतापर्यंत थर्माकोलच्या सुंदर मखरी तयार केल्या आहेत.पण आता त्यावर बंदीच आणण्यात आल्याने त्यांनी पुठ्ठ्याच्या मखरी तयार करण्याचे सुरु केले आहे.ग्राहकांच्या मागणीनुसार आम्ही या मखरी तयार करीत असतो.असे ते म्हणाले.
थर्माकोलचा वापर सरकारने पॅकींगसाठी करायला परवानगी दिलेली आहे.मात्र त्यापासून मखरी करायला मात्र बंदी घालण्यात आलेली आहे.त्यामुळे आम्ही आता थर्माकोलच्या मखरी करीत नाही,असे शिदे यांनी सांगितले.जर तसे करताना सापडलो तर मोठी दंडात्मक कारवाई होण्याची भीती असते,असेही शिंदे यांनी स्पष्ट केले.
फोमसिटचा पर्याय
थर्माकोलला पर्याय म्हणून आता फोमसिटच्या मखरी तयार केल्या जात आहे.पण या मखरी पूर्ण मंदिरासारख्या नसतात तर केवळ पाठीमागे सिंहासनापुरत्या मर्यादित असतात.त्याच्या किंमतीही तीन ते सात हजारांपर्यंत असल्याने सर्वसामान्यांना न परवडणार्या आहेत.शिवाय यावर आवश्यक ते नक्षीकाम करणे शक्य होत नाही.थर्माकोलवर मशिनने हवे ते नक्षीकाम करणे शक्य होत असे.त्यातून तो स्वस्तही मिळत असल्याने ग्राहकांनाही वाजवी दरात देता येत असे.
गणेशोत्सव काळात आमच्या सारख्या छोट्या कलावंतांना काम करण्याची,रोजगार मिळण्याची मोठी संधी होती.पण सरकारच्या बंदीमुळे आता सारेच बेकार झालेलो आहोत.शिवाय कोरोना साथीचाही मोठा परिणाम झाला आहे.
संतोष शिंदे,व्यावसायिक