बळीराजाची गोफण वर्ल्ड कपमध्ये घुमणार

प्राचीन काळापासून सुरक्षेचे साधन म्हणून वापर; आता खेळाचा दर्जा
12 राज्यांत खेळला जातोय खेळ, महाराष्ट्रातील 30 जिल्हे प्रसिद्ध
मुंबई | वृत्तसंस्था |
गोफण (स्लिंग) प्राचीन काळापासून एक सुरक्षेचे साधन म्हणून वापरले जाणारे; पण दुर्लक्षित असे साधन. परंतु, 21 व्या शतकात हीच कला खेळ म्हणून उदयास आली असून, आंतरराष्ट्रीय पातळीवर याचा वेगाने प्रसार होत आहे. या गोफणमुळे शेतकरी व त्यांच्या पुत्रांसह इतरांना क्रीडा क्षेत्रात नवे व्यासपीठ निर्माण झाले. स्पेनसह हा खेळ आता 36 देशांमध्ये पोहोचला आहे.
अश्मयुगापासून ते छत्रपती शिवाजी महाराज, महाराणा प्रताप यांचे सैन्यही युद्धात गोफणीचा हत्यार म्हणून उपयोग करत. उमाजी नाईक यांनी गोफणीच्या जोरावर इंग्रजांना सळो की पळो करून सोडले होते. ग्रामीण भागातील शेतकरी पिकांचे जंगली प्राणी व पक्ष्यांपासून रक्षण करण्यासाठी आजही गोफणीचा वापर करतात. आता भारतात अमॅच्युअर स्लिगिंग इंडिया फेडरेशनच्या माध्यमातून गोफण खेळण्याची संधी मिळाली आहे.
सहभागी होणार्‍या खेळाडूंचा प्रकार
स्पर्धा वैयक्तिक व सांघिक (5 खेळाडू) प्रकारात खेळली जाते. यात 16 वर्षांखालील आणि 16 वर्षांवरील दोन गट असतात. ज्येष्ठ शेतकरीदेखील यात खेळू शकतात. 16 वर्षांआतील गटात शॉर्टमध्ये 10 मीटर व लाँगमध्ये 20 मीटर प्रकार आहेत. 16 वर्षांवरील गटात 30 मीटर प्रकार असतो. प्रत्येक खेळाडूला टार्गेटवर 5 हिट करावे लागतात. टार्गेट बॉक्स 1.20 चौरस मीटरचा आणि आतील वर्तुळ 50 स्कोटर मीटरचे असते. जमिनीपासून 1 मीटर उंचीवर लावले जाते. वर्तुळात दगड-चेंडू लागल्यास 2 गुण व बोर्डला लागल्यास 1 गुण मिळतो. सर्वाधिक गुण मिळवणारा विजयी बनतो.
राज्यातील 30 जिल्हे प्रसिद्ध
भारतात या खेळाचे पुणे मुख्यालय असून, येथील भागवत क्रीडा संकुलात खेळाचे प्रशिक्षण दिले जाते. शिबिरे व ऑनलाइन कार्यशाळा आयोजित केल्या जातात. या खेळाच्या आतापर्यंत 7 आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा व एक विश्‍व कप स्पर्धा झाली आहे. स्पेनमध्ये 14 ते 17 ऑक्टोबर 2021 मध्ये दुसरी विश्‍व कप स्पर्धा होणार असून, स्पर्धेत 34 देशांचे संघ सहभागी होणार आहेत.
असे आहे खेळाचे साहित्य
गोफण हे ग्रामीण भागात सर्वत्र सहज उपलब्ध होते. सुताच्या दोरीपासून तयार केलेली असते. तिची लांबी 1.5 ते 2 मीटर असते. खेळाचे चेंडू व दुसरा दगड असे दोन प्रकार आहेत. टेनिस बॉलचे वजन 56-58 ग्रॅम आणि नदीतील गोट्याचे वजन 128-130 ग्रॅम असते. साहित्याचा खर्च अवघे 300 रुपये येतो.
आम्ही शिवकालीन युद्धकला जपतो. गोफणदेखील एक पारंपरिक वारसा आहे. तो आम्ही जपण्याचा प्रयत्न करतो. त्याला खेळाचे स्वरूप आल्याने आणखी प्रसिद्ध होईल. या खेळाचा ज्येष्ठ शेतकरी व त्यांच्या मुलांना अधिक फायदा होईल.
कुंडलिक कचाले, कार्यकारी संचालक, अमॅच्युअर स्लिगिंग इंडिया फेडरेशन