भातकापणी व झोडणीच्या कामांची लगबग

रमली सुशिक्षित तरुण पिढी

| सुधागड-पाली | वार्ताहर |

जिल्ह्यात आता भातकापणीच्या कामांची लगबग सुरू झाली आहे. काही ठिकाणी अवकाळी पावसाचा फटका बसला असला तरी भातपीक चांगले बहरले आहे. अशातच वाढती मजुरी व मजुरांची कमतरता भासत असल्याने शेतकरी कुटुंबातील सर्व सदस्य कापणी, झोडणी, मळणी व बांधणीच्या कामाला लागली आहेत. यामध्ये सुशिक्षित तरुणदेखील प्रकर्षाने आहेत. शिवाय, यावेळी अनेक गंमतीजमती, गाणी, जेवण आदीदेखील होते.

नोकरीनिमित्त शहरात गेलेले तरुण सुट्टी काढून खासकरून शेतीच्या कामाला गावी येतात. सुशिक्षित तरुणांना शेतीत रस निर्माण झाला असून, शेतकामात आता शिकला सवरलेला वर्ग दिसून येत असल्याने कृषी क्षेत्रात हा सकारात्मक बदल म्हणावा लागेल. अवकाळी पाऊस व अतिवृष्टीचा फटका भातशेतीला बसू नये म्हणून शेतकरी मिळेल ते मनुष्यबळ वापरून कापणीचे काम आटपून घेतात. अनेक ठिकाणी कापणी, काढणीच्या कामाला वेळेत मजूर मिळत नसल्याने सधन शेतकरी यंत्राच्या वापराने कामे जलदगतीने आटपून घेतात. मात्र, अजूनही अनेक शेतकरी पारंपरिक पद्धतीने म्हणजे विळ्याने भात कापून हाताने झोडणी करतात. कापणी, झोडणी व मळणी काढण्यासाठी भल्या पहाटे शेतकरी व शेतमजूर शेतात दाखल होत आहेत. भात कापणी, भात वाळवणे, पेंढ्याची उडवी रचणे या कामाला आता चांगलाच वेग येईल.

खळ्यांवर झोडणी
ग्रामीण भागात आजही खळ्यांवर मोकळ्या आकाशात झोडणीची कामे होतात. खळ्यांमध्ये पडलेला भात पोत्यात भरून घरात आणून टाकण्याचे काम केले जाते.

मासळीवर ताव
अलिबाग येथील तरुण शेतकरी ॲड. राकेश पाटील यांनी सांगितले की, शेतीची सर्व कामे करतो. सध्या कापणीच्यावेळी काही शेतात पाणी साठलेले असते, तर अनेक शेते खाडी, नदी व तळ्याच्या शेजारी आहेत. येथील ताजी मासळी पकडून मस्त कालवण बनवतात आणि सगळेजण यथेच्छ ताव मारतात. यावेळी सुखदुःखाच्या गोष्टीदेखील होतात. लोकगीतेसुद्धा म्हणतात. शेतीचे काम करत असताना एकूणच सर्व धम्माल आणि मज्जा असते, असेदेखील पाटील म्हणाले.

दिवसेंदिवस महागाई वाढत असल्याने मजुरीचे दर वाढल्याने शेतकरी चिंताग्रस्त झाला आहे. गोरगरीब शेतकऱ्यांना हे दर परवडणारे नसल्याने घरातील कुटुंबातील व अन्य नातेवाईक कुटुंबांच्या मदतीने आळीपाळीने कापणी व झोडणीची कामे करीत आहेत. या कामात सुशिक्षित तरुण व महिला मोठ्या प्रमाणावर सहभागी होत आहेत. यात समाधान मिळते.

राम तुपे,
सुशिक्षित तरुण शेतकरी, कोंडगाव

घर, समाजकार्य, व्यवसाय सांभाळून सहकुटुंब शेतीची कामे करते. त्यातून खूप आनंद मिळतो. मुले शेताची सर्व कामे आनंदाने करतात. यामुळे पुढील पिढीला शेतीबद्दल आत्मीयता निर्माण होते. यातून शेती टिकवण्यासाठी ते प्रयत्न करतील.

निहारिका निलेश शिर्के,
पुरस्कारप्राप्त महिला शेतकरी, पुई, सुधागड