प्रशासन राजकीय, सामाजिक लोकांच्या दबावाखाली
| खोपोली | प्रतिनिधी |
केंद्र शासनाच्या आदेशानुसार हायब्रीड मांगुर या माशांचे मत्स्यसंवर्धन करणे, वाहतूक व विक्री करण्यास बंदी आहे. सडलेले मास, आतडे मांगुर माशाच्या वाढीसाठी आवश्यक आहार असल्याने यामुळे मानवास हानिकारक कर्करोगजन्य आजार अथवा इतर आजार होण्याची दाट शक्यता असते.
काही महिन्यांपूर्वी रायगड मत्स्य विभागाने खालापूर तालुक्यात काही ठिकाणी हायब्रीड मांगुर माशांच्या व्यवसायिकांच्या तलावावर कारवाई केल्या होत्या. ज्यामध्ये अनेक मत्स्य शेती करणाऱ्या लोकांच्या व्यवसायिकांच्या शेततळ्यामध्ये बेकायदेशीर मांगुर माशांचे प्रमाण आढळले. तालुक्यातील अनेक ठिकाणी अधिक बेकायदेशीरपणे चालणारे मांगुर माशाचे तलाव आजही बिनधास्तपणे चालू असल्याचे समजताच धामणी गावाच्या नदी लगत मोठ्या प्रमाणात मंगुर माश्याचे तळे निर्देशनात आले.
मागील अनेक वर्षापासून जिल्ह्यात अनेक तालुक्यात या भयानक माशामुळे अनेक प्रकारच्या अडचणी निर्माण झाल्या आहेत. ज्यात प्रामुख्याने नद्यांमध्ये असणारे पारंपरिक जातीचे विविध प्रकारचे मासे विलुप्त झालेले आहेत व नदीच्या प्रदूषणाने अनेक प्रकारची रोगराई होत आहे. ज्यावर स्थानिक अनेक छोटे-मोठे मासेमारी व्यवसाय चालायची. मांगुर माशांच्या मत्स्यसंवर्धनासाठी मत्स्यपालन करणाऱ्या व्यवसायकांनी नदीपात्राशी आपले शेततळे जोडले असल्याने नदीतून पाण्याचा वापर केला त्याच नदी पात्रात मांगुर माश्यांच्या तलावातील राहिलेला गाळ घाणीने नदीचे जलप्रदूषण वाढले आहे. यासाठी सतर्कता जपत वेगवेगळ्या प्रकारे जनजागृती, उपाययोजना, कारवाया प्रशासन करत असतात. परंतु काही व्यवसायिक आर्थिक स्वार्थापोटी बेकायदेशीर पणे मार्ग काढून हा भयंकर व्यवसाय चालू ठेवतात. या प्रकारात आळा घालण्यामध्ये अपयशी असलेले किंवा लाभ मिळवणारे प्रशासन अधिकारी काही राजकीय, सामाजिक लोकांच्या दबावाखाली असल्याचे ऐकायला मिळते. परिणामी ज्या भागांमध्ये मांगुर शेततळे आहेत त्या ठिकाणी मोठ्या प्रमाणात जल, वायू प्रदूषण होत असल्याने उग्र घाण वासामुळे मानवी आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून अनेक अडचणीना सामोरे जावे लागत आहे.
सुरक्षतेच्या दृष्टीने सूचना:- दर्शनीय ठिकाणी तळ्यांना कायदेशीर विशिष्ट व्यवसायाचे तपशील असणारे फलक असावे, वापर केलेल्या नदीपात्रातील पाण्याचा महसूल योग्य मिळवण्यासाठी कॅलिब्रेशन रिपोर्ट असलेले पाण्याचे मीटर असावे, जल, भु, पर्यावरण प्रदूषण न होण्यासाठी असलेले वार्षिक अहवाल, घाण उपसा कायदेशीर पणे नाश करण्यासाठी स्लज प्रक्रिया असाव्यात, नदी पात्रापासून त्यांचे अंतर असावे, दुर्गंधी न येण्यासाठी माशांच्या आहारामध्ये सडलेल्या कुजलेल्या पक्ष्यांचे पंख, मास, आतडे वापर केल्यास अन्न औषध प्रसाधन विभागा कडून त्यावर कठोर कारवाई करण्यात यावी. तसेच, तेथील चालक-मालक कर्मचारी यांना प्रशिक्षण व नियम असावे. पर्यावरण व सुरक्षिततेच्या दृष्टिकोनातून शासनाने आखलेल्या अटी नियमाचे उल्लंघन केल्यास जिल्हा मत्स्य विभाग तहसील कार्यालय व स्थानिक प्रशासनाकडून त्यावर कठोर कारवाई करण्यासाठीची उपायोजना असावी.