। सुधागड -पाली । वार्ताहर ।
नुकतीच समुद्रातील मासेमारी बंद झाली आहे. तसेच चिकन मटणाचे भावदेखिल वधारले आहेत. आणि पाऊसदेखील काही दिवसांपूर्वी सुरू झाला आहे. अशावेळी नव्याने बाहेर पडणारे मुठे (खेकड्याची एक जात) खवय्यांना आकर्षित करतात. कोवळ्या गवतावर गुजराण करणारे आणि फक्त पावसाच्या सुरुवातीलाच मिळणार्‍या पौष्टीक आणि चविष्ठ मुठ्यांना मागणी वाढत आहे. सध्या अनेक ठिकाणी मुठे उपलब्ध होत आहेत. विकत आणण्यापेक्षा अनेक जण मुठे पकडणे पसंत करतात. मुठे विकून अनेकांच्या हाताला देखिल दोन पैसे मिळतात. फक्त पावसाळ्याच्या सुरुवातील मिळणार्‍या या मूठ्यांवर खवय्ये तुटून पडतात. मुंबई, पुणे आदी शहरांमध्ये राहणारे लोक रायगड जिल्ह्यातील आपल्या गावाकडून हमखास मुठे नेतात किंवा नातेवाईकांना आणायला सांगतात. शहरात 120 ते 100 रुपये डझनावर मुठे मिळतात. गावाकडे मात्र पकडणूनच आणले जातात.
इथे मिळतात मुठे
पहिल्या पावसात उगवलेले कोवळे गवत खाण्यासाठी मुठे बाहेर पडतात. माळराण, शेत, डोंगर, ओहळ, नदी आणि खाडीच्या किनारी मुठे सापडतात. रात्रिच्या वेळिच रिमझिम पावसात हे मुठे गवत खाण्यासाठी बाहेर पडतात. कोवळे गवत आपल्या नांग्यांनी तोडून बिळात नेवून निवांत खातात.
असे पकडतात मुठे
रात्रीच्या वेळी रिमझिम पाऊस पडू लागल्यावर मुठे पकडण्यासाठी खवय्ये बाहेर पडतात. हातात गॅस बत्ती, टॉर्च किंवा जळता टायर घेतला जातो सोबत मुठे ठेवण्यासाठी सिंमेटची पोती किंवा गोणपाट असते. रात्री माळराण, शेत, गवताळ भाग किंवा डोगरउतारवर फिरुन मुठे पकडले जातात. बत्तीच्या किंवा टॉर्चच्या उजेडात हे मुठे थांबतात मग दबक्या पावलांनी जावून त्यांना पकडून पोत्यात टाकले जाते. बर्‍याच वेळ फिरुन सुद्धा काही वेळेस मुठे हाती लागत नाही. त्यासाठी निसर्गाची साथ असावी लागते.
लज्जतदार व चविष्ट मुठे
आकाराने लहान असल्या तरी त्यांचे मांस चविष्ट व आरोग्यवर्धक असते. मुठे वेगवेगळ्या प्रकारे आणि पद्धतीने बनवून खाल्ले जातात. त्यातील सर्वात प्रसिद्ध पद्धत म्हणजे मुठ्यांचे कवच काढुन त्यामध्ये मुग, तांदूळ किंवा चण्याच्या पिठाचे मिश्रण भरले जाते. हे मिश्रण भरल्यावर धाग्याने पुन्हा कवच बांधुन कालवण तयार केले जाते. आतील गराबरोबरच हे भरलेले मिश्रण चविष्ठ आणि लज्जतदार लागते.
पावसाळ्यात सापडणारे मुठे चविष्ठ असतात. मुठे खाण्यासाठी पावसाची वाट पाहत असतो. खवय्यांना नेहमीच त्यांचे आकर्षण असते. आवर्जून मुठे खाणे पसंत करते.
सोनिया माळी, खवय्ये, पाली