। मुरूड-जंजिरा । प्रतिनिधी ।
अलिबाग तालुक्यातील सारळ (रेवस) येथील समुद्र किनार्यापासून आवास, किहीम, नवगाव, थळ, कामत, अलिबाग, रायवाडी, नागाव, रेवदंडा आदींसह मुरुड तालुक्यातील काशिद, चिकणी, नांदगाव, मुरुड तर श्रीवर्धन तालुक्यातील दिवेआगर, श्रीवर्धन आदी समुद्र किनारी तर सताड, सारसोली, चणेरा, रोहा, माणगाव येथील माती मैदानावर प्रतिवर्षी जत्रा, महोत्सव, मान्यवरांचे वाढदिवस, अथवा अन्य कारणांमुळे सुट्टीच्या दिवसात बैलगाडी, घोडागाडीच्या शर्यतींचे आयोजन केले जाते. या शर्यतीत सुमारे पाचशे ते सहाशे बैलगाडी स्पर्धक मोठ्या हिरीरीने सहभागी होत असतात. सद्यस्थितीत या स्पर्धांतून कर्नाटकातील बैलांचा बोलबाला वाढला आहे.
या शर्यतींतील बारा पंधराशे बैलांत कर्नाटक व आसपासच्या कोल्हापूर, सांगली भागातील सुमारे सत्तर ते ऐंशी टक्के बैल हे कर्नाटकी जातीचे पळताना दिसून येत आहेत. भरदार देहयष्टी, टोकदार उंचच उंच खिलारी शिंगे, पांढरा शुभ्र रंग व वाकडी पिळदार शेपटी, रुबाबदार बांधा अशी ही जनावरे मातीच्या घाटावरील बैलगाडा शर्यतीत वेगाने सुसाट पळत विविध गटागटांतून क्रमांक पटकावलेले असतात. किमान आठ ते दहा कि.मी.अंतराच्या शर्यतीत अधिक वेळ भरधाव पळण्याची अंगी क्षमता असल्याने समुद्र किनार्यावरील चार ते पाच कि.मी.चे अंतर ते वेगाने लिलया कापतात. त्यामुळेच ते स्थानिक गावरान तसेच पश्चिम महाराष्ट्र व मराठवाड्यातील अन्य जातीच्या बैलांहून पाळण्यात उजवे ठरत आहेत. परिणामी रायगड जिल्ह्यातील अनेक बैलगाडी शर्यतप्रेमी हौशी मालक, चालकांच्या नजरा त्यांच्यावर पडत आहेत.
या कर्नाटकी फंड्यामुळे अन्य जातीच्या बैलांची विक्री ही केवळ खटारा गाडी, नांगरणी अशा अवजड मेहनतीच्या कामासाठी होत असल्याने बैलांची खरेदी विक्री करून या व्यवसायातून चार पैसे मिळवून आपली घरे चालविणार्या मधल्या दलालांची मोठी पंचायत झाली आहे. कारण अशा शर्यतीसाठी बैल खरेदी करताना जातीवंत बैलांच्या विक्रीत त्यांना बर्र्यापैकी नफा मिळत असे. परंतु, कर्नाटकी फंड्यामुळे हौशी गाडीवान थेट कर्नाटक व आजुबाजूच्या परिसरात जाऊन शर्यतीत धावणार्या बैलांच्या खरेदी करीत आहेत. त्यामुळे त्यांचे नुकसान होत आहे.