लोककला अजूनही टिकून

होळीला सोंग, पारंपरिक गाणी, बाल्या व माळी नाचाची धूम

| पाली /बेणसे | वार्ताहर |

बाल्या व माळी नाच हा ग्रामीण पारंपारीक नृत्य प्रकार विलुत्प होण्याच्या मार्गावर आहे. मात्र, पूर्वजांकडून मिळालेली ही पारंपारीक नाचाची कला जिवंत ठेवण्यासाठी जिल्ह्यातील विविध ठिकाणी होळीला व इतर सणांना बाल्या व माळी नाच सादर केला जातो. शिवाय वेगवेगळी सोंग घेऊन लहान मुले धम्माल उडवतात. काही ठिकाणी होळीच्या दोन तीन दिवस आधी होळी समोर महिला पारंपरिक गाणी म्हणतात. या पारंपारीक लोककला जिवंत ठेवण्यासाठी पुढाकार घेतला जात आहे. विशेषतः गावखेड्यात ही परंपरा टिकून आहे.

पुणे, मुंबई आदी शहरांतून शिमगा व होळीसाठी आलेले चाकरमानी या परंपरेचा आनंद घेतात व सहभागी देखील होतात. रायगड जिल्ह्यात शिमगा, होळी, गणपती, नवरात्र, दसरा व दिवाळी अशा विविध सणांमध्ये गावा-खेड्यात पारंपारीक बाल्या व माळी डान्सही डान्स मंडळी अनेक वर्षापासून आपली पारंपारीक काल सादर करत आहे. नाचण्याचा विशिष्ट व आकर्षक ठेका व लय, कपड्यांचा वेगळेपणा आणि काळजाला भिडणारी पारंपारीक, प्रबोधनात्मक गाणी व संगीत यामुळे अनेक वर्षांपासून बाल्या व माळी डान्स खुप लोकप्रिय होता. मात्र आधुनिकतेच्या युगात समाजामध्ये बाल्या नाच आणि माळी नाचाकडे बघण्याचा दृष्टिकोण बदलत आहे. तरुण पिढीने याकडे पाठ फिरवली आहे. त्यामुळे ही लोककला आता लोप पावत चालली आहे. आपल्या पुर्वजांची ही कला टिकावी, तिचे जतन व्हावे यासाठी पेण तालुक्यातील दुरशेत गावातील सुशिक्षीत तरुण मागील दहा वर्षापासून स्वतः ही कला सादर करुन जोपासत आहेत. यातील अनेक तरुण पदवीधर आहेत तर कोणी इंजिनियर देखिल आहेत. मात्र, प्रत्येकजण तनमनधनाने कोणताही संकोच न बाळगता हि कला सादर करतात व त्यासाठी मेहनत घेत आहेत.

सोंग आणि गाणी
होळीला गावागावांत सोंग काढले जाते. निखळ मनोरंजन करणे हा त्यामागील मुख्य उद्देश आहे. यातून गावातील एकोपा देखील साधला जातो. लहान मुले यामध्ये सहभागी होतात. सध्या बाजारात वेगवेगळे मुखवटे व कपडे उपलब्ध असल्याने ती परिधान करून सोंग काढले जाते.
काही गावातील महिला होळी जवळ येऊन गाणी म्हणतात त्याला काही ठिकाणी मालणी असे म्हणतात. ही गाणी विशेष तालासुरात म्हटली जातात. स्थानिक भाषा व परिस्थितीचा यामध्ये समावेश व उल्लेख असतो.

आपल्या भावी पिढीला ही कला समजावी व त्यांनी देखील ही पारंपरिक कला अधिक समृद्ध करावी यासाठी आपली वैयक्तिक जबाबदारी म्हणून मागील 15 वर्षांपासून बाल्या व माळी नाच ही कला जतन करत आहोत. गावातील सर्व ग्रामस्त आम्हाला प्रोत्साहन देवून सहकार्य करतात. पारंपारीक कला टिकावी यासाठी आमचा हा छोटासा प्रयत्न आहे.

समाधान म्हात्रे, तरुण कलाकार, दुरशेत